Toksoplazma, tek hücreli bir parazit olan Toxoplasma gondii'nin neden olduğu enfeksiyondur. Hamile olmayan kadınlarda çok fazla belirti göstermez. Genelde bir belirti göstermemekle birlikte, bazı kişilerde hafif grip benzeri semptomlar olabilir. Nadir durumalrda glandüler ateş ve şişmiş lenf düğümlerine benzer daha uzun süreli bir hastalık yaşayabilir.
Toksoplazma normalde sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerde hafif bir hastalığa neden olmasına rağmen, hamilelik sırasında bebeğinize zarar verebileceği için risklidir.
Parazit et, kedi dışkısı, kedilerin dışkıladığı toprak ve pastörize edilmemiş keçi sütünde bulunabilir. Toksoplazma paraziti, insanlar da dahil olmak üzere çoğu kuşa ve sıcak kanlı hayvana bulaşabilir. Kediler, dışkıyı enfekte edebilen tek hayvandır. Kediler kuş, fareleri veya diğer çiğ etleri yiyerek enfeksiyonu kaptıktan sonra, yaklaşık 14 gün boyunca dışkı yoluyla bulaştırabilirler.
Toksoplazma, bir kediyi okşayarak veya bir kediyi evcil hayvan olarak besleyerek kapılamaz. Enfeksiyon, bir kedinin enfekte dışkısıyla temastan kaynaklanır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) verilerine göre dünya nüfusunun %30’unda toksoplazma görülmektedir. Türkiye ortalaması dünya yüzdeleri ile benzerlik gösterse de il bazında yapılan çalışmalara bakıldığında yüzdeler değişkenlik göstermektedir. Enfeksiyonu bir kez geçirdiğinizde, ömür boyu bağışıklığınız olur – bir daha yakalanmazsınız.
Hamilelik sırasında ilk kez toksoplazma’ya yakalanma ihtimalinin çok küçük olduğu öngörülmektedir. Ayrıca enfekte olsanız bile, bu kesinlikle bebeğinize de bulaşacağı anlamına gelmez. Çoğu durumda enfeksiyon bebeğe yayılmaz. Ortalama olarak onbin bebekten sadece birinin toksoplazma ile doğduğu tahmin edilmektedir.
Toksoplazma genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz ve çoğu durumda anne adayı enfeksiyona yakalandığını fark etmez. Bazen şişmiş lenf düğümleri dahil olmak üzere grip veya glandüler ateşe benzer semptomlara neden olabilir. Bir kez hastalığa yakalandıktan sonra, bağışıklık sisteminde bir bozulma olmadıkça, genellikle ömür boyu korunduğu düşünülür.
Toksoplazma, yalnızca hamilelik sırasında veya hamile kalmadan birkaç hafta önce ilk kez yakalanırsa, doğmamış bir bebek için bir risktir.
Doğmamış bir bebek hastalığa yakalanırsa, 'doğuştan Toksoplazma' olduğu söylenir. Enfeksiyonun neden olabileceği hasar, gebelikte enfeksiyonun ne zaman kapıldığına bağlı olacaktır.
Gebelik sırasında ilk kez toksoplazmaya yakalanırsanız, bu mutlaka bebeğinize bulaşacağı anlamına gelmez.
Ortalama olarak, bu tür enfeksiyonların 10'da sadece 4'ü bebeğe geçecektir. Gebelik sırasında yakalanan Toksoplazma, düşüklere, ölü doğumlara veya bebeğin beyninde ve diğer organlarında, özellikle gözlerinde hasara neden olabilir.
Bununla birlikte, Toksoplazma ile doğan bebeklerin çoğunda doğumda belirgin bir hasar yoktur, ancak çocukluk ve hatta yetişkinlik döneminde genellikle göz hasarı olmak üzere semptomlar gelişir. Bazı vakaalarda körlük veya beyin hasarı gibi daha ciddi semptomları olacaktır.
Toksoplazma, parazit bulaşmış herhangi bir şeyin oral yolla alınması ile bulaşır.
Bu şunlar olabilir:
Enfeksiyon ayrıca şu şekilde de geçebilir:
Anneden doğmamış çocuğa geçmedikçe kişiden kişiye enfeksiyon mümkün değildir.
Parazit bulaşmış herhangi bir şey yiyen herkes risk altındadır. Parazitle temas etme olasılıkları daha yüksek olabileceğinden, yiyecek içecek sektöründe veya çiftçilikte çalışan hamile kadınlar daha yüksek risk altında olabilir.
Yalnızca iyice pişirilmiş (yani kan veya pembelik izi olmayan) etleri tüketin.
Bu paraziti dışkılarıyla atabilen tek hayvan kedilerdir. Önlemler alınırsa, kediler hamile bir kadın için özel bir risk oluşturmaz. Kedi sahibi olanlar, iki ayda bir iç parazit uygulaması (kist aşısı yada kist iğnesi) yaptırarak hayvanlarını bu sorundan koruyabilir ve kendilerine toksaplazma bulaşma riskinin önüne geçebilirler.
Toksoplazma, hamilelik sırasında rutin olarak test edilmez. Bununla birlikte, bir şüpheniz varsa veya semptomlardan endişe duyuyorsanız, doktorunuzdan bir kan testi isteyebilirsiniz.
Kan testi, enfeksiyona karşı vücudun doğal savunması olan antikorları arar. Bir enfeksiyondan sonra bu antikorların ortaya çıkması üç hafta sürebilir, bu nedenle kan testi yalnızca en az üç haftadır geçirdiğiniz bir enfeksiyonu tespit edecektir. Bulunan antikorların tipine ve seviyelerin stabil, yükselen veya düşen olmasına bağlı olarak, enfeksiyonun ne zaman gerçekleştiğini belirlemek mümkündür.
Toksoplazma için kan testleri gebelikten önce veya gebelik sırasında herhangi bir aşamada yapılabilir. Antikorların saptanması bu kadar uzun sürebileceğinden, kan testi genellikle herhangi bir risk olayından iki ila üç hafta sonra olası enfeksiyonu gösterebilir.
Test için anneden az miktarda kan alınır. Doğmamış bebek için herhangi bir risk yoktur. Kan testi, Toksoplazmaya işaret eden belirli antikorların bulunup bulunmadığını ve eğer varsa, enfeksiyonun ne zaman olduğunu bulmayı amaçlar.
Testler yakın zamanda veya mevcut bir enfeksiyon olduğunu gösteriyorsa, bebeğe virüs bulaşma riski vardır. Enfeksiyonun sizden bebeğinize geçmesi birkaç hafta sürebilir. Risk derecesi ve hasarın ciddiyeti, ne zaman enfekte olduğunuza bağlıdır.
Gebelikten kısa bir süre önce (birkaç hafta önce) enfeksiyon kaptıysa, bebeğe bulaşma riski yüzde bir veya daha azdır, ancak bebek enfekte olursa düşük yapma riski vardır.
Gebeliğin bu aşamasında yakalanan enfeksiyon, bebeğe yaklaşık %10-15 bulaşma riski taşır. Bu aşamada enfekte olan bir bebeğin düşük yapma veya hidrosefali (beyinde su birikmesi), beyin kireçlenmesi veya retinokoroidit (retina iltihabı) gibi ciddi semptomlarla doğma riski vardır.
Gebeliğin bu aşamasında yakalanan enfeksiyon, yaklaşık %25 bulaşma riski taşır. Bu aşamada enfekte olan bir bebeğin düşük yapma olasılığı daha düşüktür, ancak yine de yukarıdaki gibi ciddi semptomlar geliştirme riski altındadır.
Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde yakalanan enfeksiyonun bebeğinize yayılma olasılığı daha yüksektir, bulaşma riski %70-80 kadar yüksek olabilir, ancak sorunlar gelişirse daha az olur. kadar ciddi olması muhtemeldir. Enfekte olan bebeklerin çoğu doğumda görünüşte sağlıklı olacaktır, ancak büyük bir kısmı daha sonraki yaşamlarında göz hasarı gibi semptomlar gösterebilir.
Bebeğin enfekte olup olmadığını öğrenmek için başka testler yapılabilir, ancak testler hasarın ne kadar şiddetli olduğunu göstermez.
Amniyosentez, amniyotik sıvının bebeğin etrafındaki sıvı dolu kese olan amniyotik keseden ince bir iğne ile alındığı bir tekniktir.
Kordosentez, göbek kordonundan bebeğin kan örneğinin alındığı bir tekniktir.
Bu prosedürler, yüzde 0,5-1'lik bir düşük yapma riski taşır. Normalde 15 haftalık hamilelikten sonra gerçekleştirilirler.
Sonuçlar genellikle iki ila beş gün sürer. Ayrıntılı bir ultrason taraması, hidrosefali (beyinde su) gibi büyük bir hasarın olup olmadığını gösterecektir, ancak hasar göstermeyen bir tarama güven verirken, bebeğin hem enfekte olma hem de etkilenme olasılığını dışlamaz.
Test sonucunuz pozitifse, enfeksiyonun sizden bebeğe geçme riskini azaltan bir antibiyotik reçete edilebilir. Bazı antibiyotikler sadece anneden bebeğe bulaşma riskini azaltır ve parazite karşı aktif değildir. Bu nedenle, bir bebek zaten enfekte olmuşsa herhangi bir hasarı sınırlayamaz.
Bebeğin enfekte olduğu tespit edilirse, ilaç kombinasyonları ile ilerlenebilir. Bunlar hem daha güçlü antibiyotiklerdir hem de bebeğe verilen zararı sınırlamaya yardımcı olurlar, ancak yine de herhangi bir hasarı geri alamazlar.
20 haftada bir ultrason taraması, bebekteki herhangi bir belirgin fiziksel sorunu da ortaya çıkarabilir. Gebeliğin sonlandırılması, bazı kadınlar için, ciddi gelişimsel sorunları olan enfekte bir bebek doğrulandığında da bir seçenektir.
Gebelikte doğrulanmış toksoplazmalı kadınlardan doğan tüm bebekler, çocuk doktorları tarafından yakından izlenecek ve ilk yıllarında kan testleri yapılabilir.
Toksoplazmanız varsa emzirmek güvenlidir, hastalık bu şekilde bulaşmaz. Ayrıca bebeğinize ekstra antikorlar vererek bağışıklık sistemini güçlendirirsiniz. Fakat toksoplazma tedavisi için herhangi bir ilaç kullanıyorsanız emzirme ile ilgili kararınızı kesinlikle doktorunuzla görüştükten sonra vermelisiniz.
Yayınlanma tarihi: 10 Ekim 2021 Pazar