Gebelikte kronik hastalıkların bakımı hem anne hem de bebek için hayati önem taşır. Kronik sağlık sorunları olan
kadınlar sağlıklı hamilelikler ve sağlıklı bebeklere iyi bir bakımla sahip olabilir. Kronik sağlık koşulları
arasında astım, otoimmün hastalıklar, diyabet, yüksek tansiyon, HIV, epilepsi ve akıl sağlığı sorunları yer
alır.
Gebelikte kronik hastalıkları kontrol altına almak için doktorlarla birlikte çalışın. Doktorunuzla konuşmadan
hamilelik öncesinde, sırasında ve sonrasında ilaçlarınızı almayı bırakmayın veya ilaçlara başlamayın. Bununla
birlikte hamilelik sırasında bazı ilaçların alınması erken doğum, neonatal / yenidoğan yoksunluk sendromu (NAS)
ve doğum kusurları gibi ciddi sorunlara neden olabilir.
Kronik sağlık durumu nedir?
Kronik bir sağlık durumu, 1 yıl veya daha uzun süren, devam eden tıbbi bakıma ihtiyaç duyan ve bir kişinin olağan
faaliyetlerini sınırlayabilen ve günlük hayatı etkileyebilen hastalıklardır. Birçok ülkede doğurganlık çağındaki
kadınlarda artan kronik hastalıkların başlıca sebepleri yetersiz beslenme, yetersiz fiziksel aktivite, aşırı
kilo ve sigara içme gibi kronik rahatsızlıklara sahip olma olasılığını artıran risk faktörlerinin artmasıdır.
Gebelikte kronik hastalıkların tedavisi hayati önem taşır. Peki bu kronik hastalıklar nelerdir?
Kronik hastalıklar; otoimmün hastalıklar
Otoimmün hastalıklar. Otoimmün bir hastalığınız varsa, antikorlar (vücudunuzdaki enfeksiyonlarla savaşan
hücreler) sağlıklı dokuya yanlışlıkla saldırır. Otoimmün hastalıklar şunlardır;
- Ankilozan spondilit. Bu, omurgayı (sırt kemiğini) etkileyen bir tür artrittir. Omurlarınız (omurgadaki
kemikler) ve omurganız ile pelvis arasındaki eklemler arasında iltihaplanmaya (ağrı, kızarıklık, şişlik)
neden olur. Diğer eklemleri de etkileyebilir. Pelvis bacakları vücuda bağlar.
- İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD olarak da bilinir) Crohn hastalığı ve ülseratif koliti kapsar. IBD,
sindirim sisteminde sorunlara neden olur.
- Lupus (sistemik lupus eritematozus veya SLE olarak da adlandırılır). Lupus eklemlere, cilde, böbreklere,
kalbe, akciğerlere ve diğer vücut kısımlarına zarar verebilir.
- Multipl skleroz (MS). MS, beyninizdeki ve omuriliğinizdeki sinirlerin bölümlerine saldırır.
- Sedef hastalığı. Bu, kalın, kırmızı deride kaşıntılı veya ağrılı lekelere neden olan bir cilt hastalığıdır.
Genellikle dirsekler, dizler, kafa derisi, sırt, yüz, avuç içi veya ayaklarda görülür ancak diğer vücut
bölgelerinde de olabilir. Sedef hastalığı olan bazı kişilerde, eklemlerde ağrı, sertlik ve şişmeye neden
olan psoriatik artrit adı verilen bir artrit şekli görülür.
- Romatoid artrit (RA olarak da adlandırılır). RA, vücuttaki eklemlerin dış kısmına saldırır.
- Skleroderma. Bu, vücudunuzdaki bağ dokusunu etkileyen bir grup hastalıktır. Bağ dokusu, cildinizi ve
böbrekleriniz, akciğerleriniz ve kalbiniz gibi iç organlarınızı destekleyen dokudur.
Kronik hastalıklar; kronik ağrılar
Kronik ağrılar, aylarca hatta yıllarca sürebilen acıdır. Bir yaralanma, enfeksiyon veya başka bir durumdan
kaynaklanabilir veya nedeni bilinmez. Gebelikte kronik hastalıklar hormonları etkileyebilir. Bu hastalıklar;
- Diyabet. Diyabet, kanınızda çok fazla şeker (glikoz) bulunmasıdır. Yemek yediğinizde, vücudunuz enerji için
kullanmak üzere gıdalardaki şekeri ve nişastayı glikoza dönüştürür. Pankreasınız (midenizin arkasındaki bir
organ), kanınızda doğru miktarda glikoz tutmasına yardımcı olan insülin adı verilen bir hormon üretir. Şeker
hastalığınız olduğunda, vücudunuz yeterince insülin üretmez veya insülini iyi kullanamaz, bu nedenle
kanınızda çok fazla şeker bulunur.
Diyabet, kan damarları, sinirler, gözler ve böbrekler dahil olmak üzere vücudunuzdaki organlara zarar verebilir.
Bazı gebe kadınlarda diyabet gelişir ve buna gebelik diyabeti denir.
- Tiroid koşulları. Tiroid, vücudunuzun gıdalardan enerji depolamasına ve kullanmasına yardımcı olan
hormonları üreten boyunda bulunan bir bezdir. Bu hormonları çok az veya çok fazla üretirse sağlık sorunları
yaşayabilirsiniz.
- Ruh sağlığı koşulları. Nasıl hissettiğiniz, düşündüğünüz ve hareket ettiğiniz önemlidir. Bu sağlık koşulları
günlük hayatınıza etki eder. Depresyon (depresif bozukluk, majör depresyon veya klinik depresyon) bir akıl
sağlığı durumuna örnektir. Depresyon üzüntü duygularına ve yapmaktan hoşlandığınız şeylere ilgisizliğe neden
olur. Tedavi gerektiren tıbbi bir durumdur.
Kronik hastalıklar hamileliği nasıl etkileyebilir?
Kronik sağlık koşulları belirli hamilelik komplikasyonları riskinizi artırır ancak doktorların dikkatli tedavisi
ile gebelikte kronik hastalıklar kontrol edilirse sağlıklı hamilelik, doğum ve bebekler olağandır.
Kronik sağlık koşulları, aşağıdakiler için riskinizi artırabilir;
- Kısırlık - hamile kalmakta zorlanma.
- Erken doğum - 37. gebelik haftasından önceki doğumdur. Erken doğan bebeklerin, zamanında doğan bebeklere
göre sağlık sorunları olma olasılığı daha yüksektir.
- Doğum kusurları - vücudun bir veya daha fazla bölümünün şeklini veya işlevini değiştiren doğumda mevcut olan
sağlık durumlarıdır. Doğum kusurları genel sağlıkta, vücudun nasıl geliştiğinde veya vücudun çalışma
biçiminde sorunlara neden olabilir.
- Düşük ve ölü doğum gibi hamilelik kaybı - düşük, bir bebeğin 20 haftalık hamilelikten önce rahimde
ölmesidir; ölü doğum, bir bebeğin anne karnında ölmesidir.
Gebelikte kronik hastalıkların tedavisinde ilaç kullanımı
10 kadından yaklaşık 9'u (yüzde 90) hamilelik sırasında bir tür ilaç almaktadır. Her 10 kadından 7'si (yüzde 70)
hamilelik sırasında en az bir reçeteli ilaç alıyor ancak gebelikte kronik hastalıklar için alınan bazı ilaçlar
ciddi komplikasyon riskinizi artırabilir. Örneğin;
- Erken doğum
- Doğum kusurları
- Neonatal / yenidoğan yoksunluk sendromu (NAS)
- Bebeğinizdeki gelişimsel engeller . Bunlar, bir kişinin fiziksel gelişiminde, öğrenmesinde, iletişiminde,
kendine bakmasında veya başkalarıyla anlaşmada sorun yaşamasına veya gecikmesine neden olabilen beynin nasıl
çalıştığı ile ilgili problemlerdir.
- Düşük, ölü doğum ve bebek ölümü
Hastalığınız için aldığınız ilaç bebeğiniz için zararlıysa, daha güvenli bir ilaca geçebilirsiniz. Ancak bazı
ilaçlar bebeğinizi etkilese bile kendi sağlığınız için kritik öneme sahip olabilir. Bu durumu doktorunuzla
konuşmalısınız. Doktorunuz size ilacı ne sıklıkla, kaç doz alacağınızı ve tedavinin süresini söyleyecektir.
Herhangi bir reçeteli ilaç aldığınızda; doktorunuzun tavsiye ettiği gibi dozları alın, alkol veya uyuşturucu
madde ile birlikte almayın, başkasının ilaçlarını kullanmayın ve ilaç hakkındaki sorunları ve soruları
doktorunuza danışın.
Hamilelik sırasında kronik bir sağlık durumunu nasıl yönetebilirsiniz?
Gebelikte kronik hastalıkları yönetmek mümkündür. Bu süreçte durumunuzu doktorunuzla birlikte yakından takip
etmek önemlidir. Yapmanız gerekenler şunlardır;
- Erken ve düzenlik doğum öncesi tedavi ve muayeneler yaptırmak. Bu muayenelerde doktorunuz sizi ve bebeğinizi
kontrol edecektir.
- Kronik hastalığa sahip olan gebeler, diğer gebe kadınlardan farklı olarak fazladan doğum öncesi muayene ve
testlere ihtiyaç duyabilir. Doktorunuz, evde kendinizi kontrol etmenizi isteyebilir. Örneğin, her gün
tansiyonunuzu ölçmek gibi.
- Başka bir doktor tarafından yazılsa bile aldığınız herhangi bir ilacı doğum öncesi doktorunuza bildirin.
Herhangi bir sağlık sorunundan ötürü gittiğiniz doktorlara mutlaka hamile olduğunuzu ve kronik
rahatsızlığınızı söyleyiniz. Kendi doğum öncesi bakım doktorunuzla konuşmadan hiçbir reçeteli ve reçetesiz
ilaca başlamayın ya da ilacı kesmeyin. İlacı aniden kesmek sağlık sorunlarına sebep olabilir. Örneğin, bir
otoimmün hastalığınız varsa, durumunuzun hamilelik sırasında iyileştiğini fark edebilirsiniz ancak ilacınızı
almayı bırakırsanız, rahatsızlık aniden artabilir ve bebeğinize zarar verebilir.
- Doğum sonrası bakım planını oluşturun. Gebelikte kronik hastalıkların tedavisini aksatmadan hamilelik ve
doğum planınızı yapmalısınız.
- Emzirme planınızı oluşturun. Doktorunuzla emzirmenin sağlık sorununuzu nasıl etkileyeceğini konuşun. Anne
sütü, bebekler için yaşamın ilk yılında en iyi besindir ve bebeğinizin gelişimine en büyük yardımcıdır.
Kronik rahatsızlığı olan kadınların çoğu emzirebilir ancak bazı ilaçlar, bebeğiniz için emzirmeyi güvensiz
hale getirebiliyor. Emziremeyecekseniz doktorunuzdan donör anne sütü veya mama ile beslemenin yöntemlerini
konuşun. Donör sütü, bir kadının süt bankasına bağışladığı anne sütüdür.
Doğum yaptıktan sonra kronik bir sağlık durumunu nasıl yönetebilirsiniz?
Gebelikte kronik hastalığınızı iyi yönettiniz ve artık bebeğiniz doğdu. Bebeğiniz doğduktan sonra bile, tedaviniz
oldukça önemlidir. Kendiniz ve bebeğiniz için yapabileceğiniz en iyi şey sağlığınıza dikkat etmek. Ayrıca;
- Kendinizi iyi hissediyor olsanız bile doğum sonrası kontrollerinize gidin. Çünkü yeni anneler doğumdan
sonraki günler ve haftalarda ciddi ve bazen yaşamı tehdit eden sağlık komplikasyonları riski altındadır.
- Kontrollerinizde doktorunuz size fiziksel bir muayene yapar ve kronik sağlık durumunuzu kontrol eder. Şu
anda başka bir bebek sahibi olmayı düşünmeseniz bile, gelecekteki hamileliklerde sorunları önleyebilirsiniz.
Örneğin, bir hamilelikte erken doğum yaparsanız, başka bir hamilelikte yeniden erken doğum yapma riskiniz
artar. Daha fazla çocuk sahibi olmayı planlamıyor olsanız bile, doktorunuza hamilelik sırasında yaşadığınız
herhangi bir sorunun şu anda veya gelecekte sağlığınızı etkileyip etkilemeyeceğini sorun.
- Doğumdan sonra herhangi bir rahatsızlıktan endişe duyuyorsanız doktorunuza söyleyin. Doğum yaptıktan sonra
vücudunuz çok değişir. Göğüslerinizin sütle dolması gibi bazı değişiklikler fizikseldir ve stresli olmak
gibi bazıları duygusaldır. Bu rahatsızlıkların ve vücut değişikliklerinin çoğu normaldir ancak nasıl
hissettiğiniz konusunda endişeleniyorsanız, doktorunuza bildirin.
- Doğumdan sonra sağlık sorunlarının belirtilerini öğrenin. Bunlar; göğüs ağrısı, nefes darlığı, ağır kanama,
şiddetli baş ağrısı ve aşırı ağrıdır. Hızlı bir şekilde tedavi olmak hayatınızı kurtarabilir. Doğumdan sonra
meydana gelebilecek yaşamı tehdit eden durumlar arasında enfeksiyonlar, kan pıhtıları, doğum sonrası
depresyon (PPD olarak da adlandırılır) ve doğum sonu kanama (PPH olarak da adlandırılır) bulunur. Kronik
sağlık koşulları, bu koşullardan bazılarının riskini artırabilir. Örneğin, depresyonunuz veya başka bir akıl
sağlığı durumunuz varsa, PPD'ye sahip olma olasılığınız daha yüksek olabilir. Obezseniz, kan pıhtıları veya
PPH olma riskiniz yüksektir.
- Durumunuz için düzenli tedavi alın.
- Emziriyorsanız anne sütünüzü bebeğiniz için güvenli tutun. İlacı bebeğinize anne sütü ile verebilirsiniz. Bu
nedenle, doktorunuza ilacınızın emzirme sırasında almanın güvenli olup olmadığını sorun. Değilse,
bebeğinizin donör sütü veya mama ile beslenmesi hakkında bilgi alın. Sigara içmeyin, alkol almayın ve
uyuşturucu kullanmayın. Bunların hepsi anne sütünüzü bebeğiniz için zararlı hale getirebilir.
- Tekrar hamile kalmaya hazır olana kadar doğum kontrolünü uygulayın. Çoğu kadın için doğum yapmakla yeniden
hamile kalmak arasında en az 18 ay beklemek en iyisidir. Bu kadar zaman, vücudunuza bir sonraki
hamileliğiniz için hazır olmadan önce son hamileliğinizden tamamen iyileşmesi için zaman verir.