Yumurtalık Kistleri Nelerdir? Over Kistlerinin Semptomları ve Tedavi Seçenekleri

Yumurtalık kistleri kadınlar arasında yaygın görülen bir sorundur. Kadın üreme sisteminin bir parçası olan yumurtalıklar, alt karın bölgesinde, rahmin her iki yanında bulunur. Kadınların yumurta üreten iki yumurtalıklarının yanı sıra östrojen ve progesteron hormonları vardır. Bazen yumurtalıklardan birinde kist adı verilen içi sıvı dolu bir kese gelişir. Birçok kadın yaşamları boyunca en az bir kist geliştirir. Çoğu durumda kistler ağrısızdır ve hiçbir belirti göstermez.

Dermoid kistler ve endometrioma kistleri gibi çeşitli yumurtalık kistleri vardır. Bununla birlikte, fonksiyonel (işlevsel) kistler en yaygın tiptir ve folikül ile korpus luteum olmak üzere iki türü bulunur. Bir kadının adet döngüsü sırasında, folikül adı verilen bir kesede bir yumurta büyür. Bu kese yumurtalıkların içinde bulunur. Çoğu durumda, bu folikül veya kese açılır ve bir yumurta bırakır ancak folikül kırılmazsa, folikül içindeki sıvı yumurtalıkta kist oluşturabilir. Folikül keseleri tipik olarak bir yumurta bıraktıktan sonra çözülür. Ancak kese çözülmezse folikülün açılmasıyla kesenin içinde ek sıvı gelişebilir ve bu sıvı birikimi korpus luteum kistine neden olur.

Diğer yumurtalık kistleri şunlardır;

• Dermoid kistler: yumurtalıklarda kıl, yağ ve diğer dokuları içerebilen kese benzeri büyümelerdir.

• Kistadenomlar: yumurtalıkların dış yüzeyinde gelişebilen kanserli olmayan büyümelerdir.

• Endometriomalar: normalde rahim içinde büyüyen dokular rahim dışında gelişebilir ve yumurtalıklara bağlanarak bir kist ile sonuçlanabilir.

Bazı kadınlar polikistik yumurtalık sendromu adı verilen bir durum geliştirir. Bu, yumurtalıkların çok sayıda küçük kist içermesidir. Böylece yumurtalıklar büyüyebilir. Polikistik yumurtalıklar tedavi edilmezse kısırlığa yol açabiliyor.

Over kistlerinin semptomları nelerdir?

Çoğu zaman yumurtalık kistleri herhangi bir semptoma neden olmaz. Bununla birlikte, kist büyüdükçe semptomlar ortaya çıkabilir. Bazı belirtiler şunlardır;

• Karın şişkinliği.
• Ağrılı bağırsak hareketleri.
• Adet döngüsü öncesinde veya sırasında pelvik ağrı.
• Cinsel ilişkide ağrı.
• Alt sırt veya uylukta ağrı.
• Göğüslerde hassasiyet.
• Mide bulantısı ve kusma.

Acil tıbbi müdahale gerektiren bir yumurtalık kistinin ciddi semptomları ise şu şekildedir;

• Şiddetli veya keskin pelvik ağrı.
• Ateş.
• Bayılma veya baş dönmesi.
• Hızlı nefes alma.

Bu semptomlar, rüptür (kistin patlaması) veya yumurtalık torsiyonunu (kistin kendi etrafında dönmesi) gösterebilir. Her iki komplikasyon da erken tedavi edilmezse ciddi sonuçlara neden olabilir ve nadir olmalarına karşın ölümle bile sonuçlanabilmektedir.

Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur ve doğal olarak tedavi olmaksızın kendiliğinden kaybolur. Bu kistler, varsa çok az semptom gelişir ancak nadir bir durumda, doktorunuz rutin bir muayene sırasında kanserli bir kistik yumurtalık kitlesi tespit edebilir.

Over kistlerinin teşhisi ve tanısı

Doktorunuz rutin pelvik muayene sırasında yumurtalık kisti tespit edebilir; yumurtalıklarınızdan birinde şişlik fark edebilir ve bir kistin varlığını doğrulamak için ultrason testi isteyebilir. Ultrason testi (ultrasonografi), iç organlarınızın bir görüntüsünü oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanan bir görüntüleme testidir. Ultrason testleri, bir kistin boyutunu, yerini, şeklini ve bileşimini (katı veya sıvı dolu) belirlemeye yardımcı olur.

Yumurtalık kistlerini teşhis etmek için kullanılan görüntüleme araçları;

• CT taraması (bilgisayarlı tomografi): iç organların kesitsel görüntülerini oluşturmak için kullanılan bir vücut görüntüleme cihazıdır.

• MRI (manyetik rezonans görüntüleme): İç organların derinlemesine görüntülerini sağlamak için manyetik alanları kullanan bir test.

• Ultrason cihazı: yumurtalığı görselleştirmek için kullanılan bir görüntüleme cihazı.

Kistlerin çoğu birkaç hafta veya ay sonra kaybolduğundan, doktorunuz hemen bir tedavi planı önermeyebilir. Bunun yerine, durumunuzu kontrol etmek için ultrason testini birkaç hafta veya ay içinde tekrarlayabilirler. Durumunuzda herhangi bir değişiklik yoksa veya kistin boyutu artarsa, doktorunuz belirtilerinizin diğer nedenlerini belirlemek için ek testler isteyecektir. Ek testler ise;

• Hamile olmadığınızdan emin olmak için hamilelik testi,

• Çok fazla östrojen veya progesteron gibi hormonla ilgili sorunları kontrol etmek için hormon seviyesi testi,

• Yumurtalık kanserini taramak için CA-125 kan testi olabilir.

Yumurtalık kisti tedavisinde seçenekler

Doktorunuz, yumurtalık kistiniz kendi kendine gitmezse veya büyürse kisti küçültmek veya çıkarmak için tedavi önerebilir. Bu tedavi seçenekleri şunlardır;

Doğum kontrol hapları

Tekrarlayan yumurtalık kistleriniz varsa, doktorunuz yumurtlamayı durdurmak ve yeni kistlerin gelişmesini önlemek için oral kontraseptifler yazabilir. Doğum kontrol hapları, yumurtalık kanseri riskinizi de azaltabilir. Menopoz sonrası kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.

Laparoskopi

Kistiniz küçükse doktorunuz kisti cerrahi işlemle çıkarmak için bir laparoskopi yapabilir. Doktorunuz bu işlemde göbeğinizin yakınında küçük bir kesi açarak kisti çıkarmak için karnınıza küçük bir alet sokar.

Laparotomi

Büyük bir kistiniz varsa, doktorunuz kisti karnınızdaki büyük bir kesiden cerrahi işlemle çıkarabilir. Yapılan biyopsi sonucunda kist kanserli çıkarsa, yumurtalıklarınızı ve rahminizi çıkarmak için histerektomi yapabilirler.

Over kistler önlenebilir mi?

Yumurtalık kistleri önlenemez ancak rutin jinekolojik muayeneler yumurtalık kistlerini erken teşhis edebilir. İyi huylu yumurtalık kistleri kanserli hale gelmez. Bununla birlikte, yumurtalık kanseri semptomları, bir yumurtalık kistinin semptomlarını taklit edebilir. Bu nedenle, doktorunuzu ziyaret etmeniz ve doğru bir teşhis almanız önemlidir. Aşağıdakiler gibi bir soruna işaret edebilecek belirtiler konusunda doktorunuzu uyarın;

• Adet döngünüzdeki değişiklikler,
• Devam eden pelvik ağrı,
• İştah kaybı,
• Açıklanamayan kilo kaybı,
• Karında şişkinlik.

Yumurtalık kistleri olan premenopozal (menopoz sürecindeki) kadınların durumu genellikle iyidir, çünkü çoğunlukla kistler birkaç ay içinde kaybolur. Bununla birlikte, menopoz öncesi kadınlarda ve hormon dengesizliği olan kadınlarda tekrarlayan yumurtalık kistleri oluşabilir. Tedavi edilmezse bazı kistler doğurganlığı azaltabilir. Bu, endometriomalarda ve polikistik over sendromunda yaygındır. Doğurganlığı iyileştirmek için doktorunuz kisti çıkarabilir veya küçültebilir. Fonksiyonel kistler, kistadenomlar ve dermoid kistler doğurganlığı etkilemez.

Bazı doktorlar yumurtalık kistlerini izlemeyi tercih etse de doktorunuz menopozdan sonra yumurtalıklarda gelişen herhangi bir kisti veya büyümeyi çıkarmak ve incelemek için ameliyat önerebilir. Bunun nedeni, menopozdan sonra kanserli bir kist veya yumurtalık kanseri gelişme riskinin artmasıdır. Ancak yumurtalık kistleri yumurtalık kanseri riskini artırmaz. Doktorlar, çapı 5 santimetreden büyükse kisti çıkarmaktadır.