Erken Doğum Nedir? Prematüre Doğum Komplikasyonları Nelerdir?

Erken doğum yani prematüre doğum, bebeğin tahmini doğum tarihinden üç haftadan daha önce doğmasıdır. Başka bir deyişle, erken doğum, gebeliğin 37. haftasından önce gerçekleşen doğumdur. Erken doğan bebeklerin -özellikle de çok erken doğanların- genellikle karmaşık tıbbi sorunları vardır. Tipik olarak prematüre komplikasyonları değişiklik gösterir. Ancak bebeğiniz ne kadar erken doğarsa komplikasyon riski o kadar yüksek olur.

Bir bebeğin ne kadar erken doğduğuna bağlı olarak;

• Geç preterm, 34 ila 36. gebelik haftasını tamamladıktan sonra doğum,
• Orta preterm, gebeliğin 32 ila 34. haftaları arasında doğum,
• Çok erken doğum, gebeliğin 32 haftasından daha kısa sürede doğum,
• Aşırı erken doğum, 25. gebelik haftasında veya öncesinde doğum gerçekleşebilir.

Erken doğumların çoğu geç preterm aşamada gerçekleşir.

Erkek çocuklar için gebelik süresine göre boy uzunluğu, kilo ve baş çapı;

Hafta	Uzunluk	Kilo	Baş çevresi
40	51 cm	3.6 kg	35 cm
35	46 cm	2.5 kg	32 cm
32	42 cm	1.8 kg	29.5 cm
28	36.5 cm	1.1 kg	26 cm
24	31 cm	0.65 kg	22 cm

Kız çocukları için gebelik süresine göre boy uzunluğu, kilo ve baş çevresi;

Hafta	Uzunluk	Kilo	Baş çevresi
40	51 cm	3.4 kg	35 cm
35	45 cm	2.4 kg	31.5 cm
32	42 cm	1.7 kg	29 cm
28	36 cm	1.0 kg	25 cm
24	32 cm	0.60 kg	21 cm

Erken doğum belirtileri ve komplikasyonlar

Bebeğinizin erken doğumla ilgili çok hafif semptomları olabilir veya daha belirgin komplikasyonları olabilir.

Bazı prematüre belirtileri şunlardır;

• Orantısız şekilde büyük kafaya karşın küçük boyut,
• Yağ depolarının eksikliğinden dolayı zamanında doğmuş bir bebeğin özelliklerine göre daha keskin görünümlü, daha az yuvarlak özellikler,
• Vücudun çoğunu kaplayan ince saçlar (lanugo),
• Depolanmış vücut yağının olmaması nedeniyle doğumdan hemen sonra düşük vücut ısısı,
• Nefes almada zorluk veya solunum sıkıntısı,
• Emme ve yutma reflekslerinin olmaması beslenme güçlüklerine yol açar.

Prematüre doğumda özel bakım

Erken doğumun ardından bebeğiniz hastanede özel bir ünitede tutulacaktır. Doktorlar ve yenidoğan bakımı konusunda eğitim almış uzman bir ekip, bebeğinize bakmanıza yardımcı olacak. Bebeğinizin doğumdan hemen sonra beslenme ve uyum sağlama konusunda ekstra yardıma ihtiyacı olabilir.

Prematüre doğuma neden olabilen risk faktörleri

Erken doğuma yol açan nedenler net olarak bilinmez. Bununla birlikte, erken doğumun bilinen risk faktörleri bulunur;

• Daha önce erken doğum yapmış olmak,
• İkiz ve diğer çoğul gebelikler,
• Gebelikler arasında altı aydan daha kısa bir aralık olması,
• In vitro fertilizasyon (IVF) yani tüp bebek yoluyla gebe kalmak,
• Rahim, rahim ağzı veya plasenta ile ilgili sorunlar,
• Sigara içmek veya uyuşturucu kullanmak,
• Bazı enfeksiyonlar; özellikle amniyon sıvısı ve alt genital sistemle ilgili,
• Yüksek tansiyon ve diyabet gibi bazı kronik durumlar,
• Hamilelikten önce zayıf veya fazla kilolu olmak,
• Sevilen birinin ölümü veya aile içi şiddet gibi stresli ortam,
• Birden çok düşük veya kürtaj,
• Fiziksel yaralanma veya travma.

Bilinmeyen nedenlerden ötürü, siyah kadınların diğer ırklardan kadınlara göre erken doğum yapma olasılığı daha yüksektir.

Prematüre bebeklerde komplikasyonlar nelerdir?

Prematüre bebeklerin tümü komplikasyon yaşamazken, çok erken doğmak kısa süreli ve uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabilir. Genellikle bebek ne kadar erken doğarsa komplikasyon riski o kadar yüksektir. Doğum ağırlığı da önemli bir rol oynar.

Bazı sorunlar doğumda belirgin olabilirken, bazıları sonradan gelişebilir.

Kısa süreli komplikasyonlar

İlk haftalarda erken doğumun komplikasyonları şunlardır;

• Solunum Problemleri. Prematüre bir bebek, olgunlaşmamış bir solunum sistemi nedeniyle nefes almakta zorlanabilir. Bebeğin akciğerlerinde, akciğerlerin genişlemesini sağlayan surfaktan yoksa, akciğerler normal şekilde genişleyemediği ve kasılamadığı için solunum sıkıntısı sendromu geliştirebilir.

Prematüre bebekler ayrıca bronkopulmoner displazi olarak bilinen bir akciğer bozukluğu geliştirebilir. Ek olarak, bazı prematüre bebekler nefes apnesi olarak bilinen nefeste uzun süreli duraklamalar yaşayabilir.

• Kalp sorunları. Prematüre bebeklerin yaşadığı en yaygın kalp problemleri, patent duktus arteriozus (PDA) ve düşük kan basıncıdır (hipotansiyon). PDA, aort ve pulmoner arter arasında kalıcı bir açıklıktır. Bu kalp kusuru genellikle kendi kendine kapanırken, tedavi edilmezse kalp hırıltısı, kalp yetmezliği ve diğer komplikasyonlara yol açabilir. Düşük tansiyon, intravenöz sıvılarda, ilaçlarda ve bazen de kan transfüzyonlarında ayarlamalar gerektirebilir.
• Beyin sorunları. Bebek ne kadar erken doğarsa, intraventriküler kanama olarak bilinen beyindeki kanama riski o kadar artar. Kanamaların çoğu hafiftir ve kısa vadeli etkileri çok azdır. Ancak bazı bebeklerde kalıcı beyin hasarına neden olan daha büyük beyin kanaması olabilir.
• Vücut ısısı sorunları. Prematüre bebekler vücut ısısını hızla kaybedebilir. Tam vaktinde doğmuş bir bebeğin depolanmış vücut yağına sahip değildirler ve vücutlarının yüzeyinde kaybedilenlere karşı koymak için yeterli ısı üretemezler. Vücut ısısı çok düşerse hipotermi ortaya çıkabilir.

Prematüre bir bebekte hipotermi, solunum problemlerine ve düşük kan şekeri seviyelerine neden olabilir. Ek olarak, prematüre bir bebek sadece sıcak kalmak için beslenmeden kazandığı tüm enerjiyi kullanabilir. Bu nedenle, daha küçük prematüre bebekler daha büyük olana ve vücut ısısını yardım almadan koruyabilene kadar bir ısıtıcıdan veya bir kuvözden ek ısıya ihtiyaç duyar.

• Gastrointestinal problemler. Prematüre bebeklerin olgunlaşmamış gastrointestinal sistemlere sahip olma olasılığı daha yüksektir ve bu da nekrotizan enterokolit (NEC) gibi komplikasyonlara neden olur. Bağırsak duvarını kaplayan hücrelerin hasarlandığı bu potansiyel ciddi durum, prematüre bebeklerde beslenmeye başladıktan sonra ortaya çıkabilir. Yalnızca anne sütü alan prematüre bebeklerin NEC geliştirme riski çok daha düşüktür.
• Kan problemleri. Prematüre bebekler anemi ve yenidoğan sarılığı gibi kan problemleri riski altındadır. Anemi, vücudun yeterince kırmızı kan hücresine sahip olmadığı yaygın bir durumdur. Tüm yenidoğanlar yaşamın ilk aylarında kırmızı kan hücresi sayısında yavaş bir düşüş yaşarken, prematüre bebeklerde azalma daha büyük olabilir.

Yenidoğan sarılığı, bebeğin cildinde ve gözlerinde, bebeğin kanının karaciğerden veya kırmızı kan hücrelerinden gelen sarı renkli bir madde olan fazla bilirubin içermesi nedeniyle meydana gelen sarı renk değişikliğidir. Sarılığın pek çok nedeni varken erken doğmuş bebeklerde daha sık görülür.

• Metabolizma sorunları. Prematüre bebeklerin genellikle metabolizmalarıyla ilgili sorunları sıktır. Bazı prematüre bebekler anormal derecede düşük kan şekeri (hipoglisemi) geliştirebilir. Bunun nedeni, prematüre bebeklerin, zamanında doğan bebeklere göre daha küçük glikoz depolarına sahip olmasıdır. Prematüre bebekler ayrıca depolanan glikozlarını aktif glikoza dönüştürmekte daha fazla zorluk çeker.
• Bağışıklık sistemi sorunları. Prematüre bebeklerde yaygın olan az gelişmiş bir bağışıklık sistemi, daha yüksek bir enfeksiyon riskine yol açabilir. Prematüre bir bebekte enfeksiyon hızla kan dolaşımına yayılabilir ve kan dolaşımına yayılan bir enfeksiyon olan sepsise neden olabilir.

Uzun süreli komplikasyonlar

Erken doğum, uzun süreli komplikasyonlara yol açabilir;

• Serebral palsi. Serebral palsi, enfeksiyon, yetersiz kan akışı veya yeni doğmuş bir bebeğin gelişmekte olan beynindeki hasarın ya hamileliğin erken döneminde ya da bebek henüz olgunlaşmamışken meydana gelebilecek bir hareket, kas tonusu veya duruş bozukluğudur.
• Öğrenme bozuklukları. Prematüre bebeklerin, çeşitli gelişim süreçlerinde diğer çocukların gerisinde kalma olasılıkları daha yüksektir. Okul çağına gelindiğinde erken doğan bir çocuğun öğrenme güçlüğü çekmesi daha olasıdır.
• Göz problemleri. Prematüre bebekler, gözün arkasındaki (retina) ışığa duyarlı sinir tabakasında kan damarlarının şişmesi ve aşırı büyümesiyle ortaya çıkan bir hastalık olan prematüre retinopatisi geliştirebilir. Bazen anormal retina damarları, retinayı kademeli olarak yararak yerinden çıkarır. Retina gözün arkasından çekildiğinde buna retina dekolmanı denir, bu durum tespit edilmezse görmeyi bozabilir ve körlüğe neden olabilir.
• İşitme sorunları. Prematüre bebekler, bir dereceye kadar işitme kaybı açısından yüksek risk altındadır. Tüm bebeklerin eve gitmeden önce işitme duyusu kontrol edilir.
• Diş problemleri. Kritik derecede hasta olan prematüre bebekler, diş çıkmasında gecikme, dişlerde renk değişikliği ve yanlış dizilmiş dişler gibi diş problemleri geliştirme riski altındadır.
• Davranışsal ve psikolojik sorunlar. Erken doğmuş çocukların belirli davranışsal veya psikolojik sorunların yanı sıra gelişimsel gecikmelere sahip olma olasılıkları daha yüksektir.
• Kronik sağlık sorunları. Prematüre bebeklerin, bazıları hastane bakımı gerektirebilecek kronik sağlık sorunları geliştirme riski daha yüksektir. Enfeksiyonlar, astım ve beslenme sorunlarının gelişme veya devam etme olasılığı daha yüksektir. Prematüre bebekler, ani bebek ölümü sendromu (SIDS) açısından yüksek risk altındadır.

Prematüre doğumu önlemek mümkün mü?

Erken doğumun kesin nedeni genellikle bilinmemekle birlikte, özellikle yüksek riskli kadınlarda  prematüre doğum riskini azaltmak için önlemler vardır;

• Progesteron takviyeleri. Preterm doğum, kısa bir serviks veya her iki faktöre sahip olan kadınlar progesteron takviyesi ile erken doğum riskini azaltabilir.
• Servikal serklaj. Bu, kısa serviksi olan kadınlarda veya erken doğumla sonuçlanan servikal kısalma öyküsü olan kadınlarda hamilelik sırasında uygulanan cerrahi bir işlemdir. Bu uygulamada rahim ağzına ekstra destek sağlayabilecek güçlü dikişlerle rahim boynu dikilerek kapatılır. Bebeği doğurma zamanı geldiğinde dikişler alınır. Hamileliğinizin geri kalanında şiddetli aktivitelerden kaçınmanız gerekip gerekmediğini doktorunuza sorun.